Kolonoskopia to badanie, które umożliwia obejrzenie wnętrza całego jelita grubego przy użyciu giętkiego endoskopu (kolonoskopu) o grubości palca wskazującego. Głównym celem wykonywania kolonoskopii jest ocena błony śluzowej jelita grubego.
Kolonoskopia polega na wprowadzeniu kolonoskopu do jelita grubego poprzez bańkę odbytnicy, esicę i okrężnicę zstępującą, poprzecznicę i okrężnicę wstępującą do zastawki krętniczo-kątniczej. Przy użyciu dodatkowych instrumentów, podczas tego badania istnieje możliwość pobrania wycinków śluzówki do badania histopatologicznego i wykonania zabiegów endoskopowych takich jak:
- usuwanie polipów (polipektomia);
- tamowanie krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego;
- poszerzenie zwężeń jelitowych (np. po zabiegach operacyjnych);
- w nieoperacyjnych nowotworach paliatywne zmniejszenie masy guza w celu uzyskania drożności dolnego odcinka przewodu pokarmowego;
Wskazania do wykonania kolonoskopii to:
- badanie profilaktyczne raka jelita grubego;
- polipy jelita grubego;
- krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego;
- zmiana rytmu wypróżnień (zaparcia, biegunki, ołówkowate stolce);
- niedokrwistość z niedoboru żelaza;
- uchyłki jelita grubego;
- choroby zapalne jelit.
Przygotowanie do kolonoskopii.
Odpowiednie przygotowania należy rozpocząć na 7 dni przed kolonoskopią:
- przerwać przyjmowanie preparatów żelaza;
- osoby przyjmujące leki antyagregacyjne (hamujące czynność płytek) typu aspiryna, acard itp. – powinni przestać je przyjmować po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, który zlecił stosowanie w/w leków;
- osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe typu sintrom, syncumar, acenocumarol – powinny koniecznie skontaktować się z lekarzem prowadzącym leczenie przeciwzakrzepowe w celu zmiany leków na heparynę niskocząsteczkową;
- chorzy na cukrzycę oraz inne poważne choroby przewlekłe mogące wpływać na przygotowanie do badania muszą wcześniej skontaktować się ze swoim lekarzem, aby indywidualnie ustalić szczegółowy plan postępowania;
- przerwać spożywanie owoców pestkowych, zwłaszcza z drobnymi pestkami (kiwi, truskawki, winogrona) oraz pieczywa z ziarnami, musli, siemienia, maku itp. Należy również unikać spożywania buraków czerwonych ( buraki fałszują kolor śluzówki jelita).
Na 2 dni przed badaniem kolonoskopii należy:
- nie spożywać posiłków stałych;
- wskazana jest dieta płynna - dowolna ilość kawy, herbaty, wody, soków bez miąższu owocowego oraz zup bez warzyw i dodatków.
W dniu poprzedzającym badanie kolonoskopii:
- można zjeść jedynie śniadanie, bez napojów gazowanych i mleka;
- około godziny 14. powinno rozpocząć się zasadnicze przygotowanie do badania kolonoskopii, czyli przyjmowanie preparatu np. FORTRANS (dostępny jedynie w aptekach, na receptę). Do przygotowania potrzebne jest 1 opakowanie (4 saszetki) preparatu. Każdą saszetkę Fortransu należy rozpuścić w 1 litrze wody niegazowanej (razem 4 litry) i wypić w ciagu 5 – 6 godzin. W celu poprawienia smaku roztworu można go schłodzić lub dodać sok z cytryny;
- od momentu rozpoczęcia przyjmowania roztworu Fortransu nie można nic jeść, można natomiast pić wodę niegazowana lub herbatę. Reakcją organizmu na przyjmowanie roztworu będą liczne wypróżnienia, na koniec treścią płynną.
Przebieg kolonoskopii krok po kroku
Kolonoskopia jest badaniem z reguły dobrze tolerowanym przez pacjentów i rzadko powoduje silne dolegliwości bólowe. Przed badaniem należy przebrać się w odzież ochronną i położyć się na leżance do badań. Najczęściej stosowane jest ułożenie na lewym boku z podciągniętymi kolanami w kierunku brody, w czasie kolonoskopii może jednak zaistnieć konieczność zmiany pozycji ciała w celu lepszego uwidocznienia jelit. Lekarz ogląda najpierw okolicę odbytu (sprawdza, czy nie ma tam przetok, guzków krwawniczych, ropni), smaruje żelem miejscowo znieczulającym, a następnie wykonuje badanie per rectum (badanie palcem przez odbyt). Badaniu kolonoskopii może towarzyszyć uczucie rozpierania, wzdęcia oraz skurczów w jamie brzusznej, dlatego też może być wykonane w znieczuleniu ogólnym dożylnym, co pozwoli lepiej znieść badanie. Powietrze, które jest wdmuchiwane do światła jelita, aby uwidocznić jego ściany i umożliwić przesuwanie endoskopu coraz dalej, może powodować uczucie dyskomfortu. Nie należy się krępować, gdy gazy, bądź płyn wydostaje się w czasie badania przez odbyt, ponieważ jest to częsta sytuacja. Badanie kolonoskopii z reguły trwa od 15 do 40 minut. W niektórych przypadkach nie udaje się wprowadzić kolonoskopu do samego końca jelita grubego (tam, gdzie łączy się ono z jelitem cienkim). W takiej sytuacji lekarz może zlecić inne badania dodatkowe lub uznać, że wykonana niepełna kolonoskopia jest wystarczająca.